HÜKÜMET
Devlet adına otoriteyi yürüten organa hükümet denir. Devletin yasama, yürütme ve yargı yetkilerinden sadece yürütme yetkisi hükümete aittir. Devlet soyut, hükümet devletin somut görüntüsüdür. Hükümetin görevi devlet biçimine halkın duygu, düşünce ve çıkarlarına uygun olarak hizmet vermektir.
Devlet adına otoriteyi yürüten organa hükümet denir. Devletin yasama, yürütme ve yargı yetkilerinden sadece yürütme yetkisi hükümete aittir. Devlet soyut, hükümet devletin somut görüntüsüdür. Hükümetin görevi devlet biçimine halkın duygu, düşünce ve çıkarlarına uygun olarak hizmet vermektir.
TÜRKİYE’DE UYGULANAN HÜKÜMET SİSTEMLERİ
*1876 Anayasası Meşruti Monarşi (Kanuni Esasi- 1. Meşrutiyet)
*1921 Anayasası Meclis Hükümeti
*1924 Anayasası Karma Sistem
*1961 Anayasası Parlamenter Sistem
*1982 Anayasası Parlamenter Sistem
*1982 Anayasası (Partili) Cum. Hükümeti Sistemi
HÜKÜMET SİSTEMLERİ
A-KUVVETLER (GÜÇLER) BİRLİĞİ SİSTEMLERİ
1.Meclis Hükümeti
2.Mutlak Monarşi
3.Diktatörler
a.Totaliter
b.Otoriter
B-KUVVETLER (GÜÇLER) AYRILIĞI SİSTEMİ
1.Parlamenter Sistem
2.Başkanlık Sistemi
3.Yarı Başkanlık Sistemi
4.Karma Hükümet Sistemi
5. Cumhurbaşkanı Hükümeti Sistemi
1.Parlamenter Sistem
2.Başkanlık Sistemi
3.Yarı Başkanlık Sistemi
4.Karma Hükümet Sistemi
5. Cumhurbaşkanı Hükümeti Sistemi
A-KUVVETLER (GÜÇLER) BİRLİĞİ SİSTEMLERİ
1.Meclis Hükümeti
-Yasama ve yürütme, yasamada toplanmıştır.
-Meclis süreklilik ilkesi vardır. Ara vermeden çalışır.
-Yasama yürütmeyi (meclis hükümetini) denetler.
-Yasama yürütmeyi sonlandırabilir. Yürütme yasamanın görevine son veremez.
-Bakanlar tek tek meclis içinden seçilir.
-Cumhurbaşkanı ve başbakanlık kavramları yoktur.
-Meclis başkanı hükümetinde başkanıdır.
-Her bakan kendi bakanlığından sorumludur. (Bireysel-Kişisel). Kollektif sorumluluk yoktur.
-Meclis üstünlüğü ilkesi vardır. Meclisi ancak meclis fesh eder.
2.Mutlak Monarşi (Monark)
Yasama ve yürütme yetkilerinin tek bir kişide toplanması. Monarkta toplanması.
3.Diktatörler (Dikta-Antidemokratik)
Yasama ve yürütme yetkilerinin bir kişi ya da sınırlı, seçkin bir grupta toplanmasıdır.
a.Totaliter: Çoğulcu yapıya yer verilmez. Örn: Almanya, İtalya
b.Otoriter: Devlet içinde sınırlı, seçkin bir grubun yetkiyi elinde tutması, ülkeyi yönetmesidir.
B-KUVVETLER (GÜÇLER) AYRILIĞI SİSTEMİ
1.Parlamenter Sistem
Kuvvetler ayrı ancak birbirleriyle işbirliği ve etkileşim (yumuşak) içindedir. Yürütme yetkisi Devlet başkanı (Cumhurbaşkanı) , Bakanlar Kurulu tarafından kullanılır, 1961, 1982 Anayasalarında yer almıştır.
-Bir kişi hem yasamada hem yürütmede görev alabilir.
-Yürütme iki başlıdır.
-Sorumlu Bakanlar Kurulu, sorumsuz Devlet Başkanı vardır. (Kollektif sorumluluk hakimdir.)
-Yürütme (Hükümet) yasamaya karşı sorumludur.
-Devlet başkanını meclis seçer.
-Yasama yürütmeyi fesh eder. Yürütmede yasamayı fesh eder.
-Başbakanı Cumhurbaşkanı atar. Bakanları Başbakan belirler. Cumhurbaşkanı onaylar, meclis bakanlar kuruluna güvenoyu verir.
2.Başkanlık Sistemi
-Halk tarafından seçilen devlet başkanı yürütmeyi elinde bulundurur.
-Yasama, yürütme birbirinden sert (katı) bir şekilde ayrılmıştır.
-Yürütme organı tek kişiliktir. (Başkana ait)
-Yasama yetkisi parlamentoya aittir.
-Yasama, yürütme organları birbirine müdahale edemez
-Yasama ve yürütme organları ayrı ayrı seçilir.
-Başbakanlık kurumu yoktur.
-Bakanları başkan seçer ve Bakanlar başkana karşı sorumludurlar.
-Yasama meclisi ayrı, yürütme meclisi ayrı seçilir.
-Bir kişi hem yasamada hem yürütmede yer alamaz.
-Başkan (yürütme, Hükümet) parlamentoyu (yasamayı) düşüremez. Parlamentoda (yasamada) başkan (yürütmeyi, hükümeti) düşüremez.
3.Yarı Başkanlık Sistemi
-Başkanlık sistemi ile parlamenter sistemleri arasındaki ara rejimdir.
-Cumhurbaşkanını halk seçer. Bu yönüyle başkanlık sistemine benzer.
-Başbakan ve bakanlar kurulu vardır. Parlamenter sistemine benzer.
-Cumhurbaşkanının siyasi sorumluluğu vardır.
-Yasama ve yürütme birbirinden ayrılmıştır.
-Yürütme iki başlıdır.
-Bakanlar kurulu meclise karşı sorumludur.
-Yasama, güvensizlik oyu ile Bakanlar kurulunu düşürebilir.
NOT: Türkiye Cumhurbaşkanını halk seçmesine rağmen, Cumhurbaşkanının siyasi sorumluluğu olmadığı için Parlamenter sistem kabul edilir. Siyasi sorumluluk Bakanlar Kurulundadır.
4.Karma Hükümet Sistemi
Meclis ve parlamenter sistemlerin beraber görülmesidir. 1924 Anayasasında görülmüştür.
Kuvvetler birliği, görev ayrılığı vardır.
1.Meclis Hükümeti
-Yasama ve yürütme, yasamada toplanmıştır.
-Meclis süreklilik ilkesi vardır. Ara vermeden çalışır.
-Yasama yürütmeyi (meclis hükümetini) denetler.
-Yasama yürütmeyi sonlandırabilir. Yürütme yasamanın görevine son veremez.
-Bakanlar tek tek meclis içinden seçilir.
-Cumhurbaşkanı ve başbakanlık kavramları yoktur.
-Meclis başkanı hükümetinde başkanıdır.
-Her bakan kendi bakanlığından sorumludur. (Bireysel-Kişisel). Kollektif sorumluluk yoktur.
-Meclis üstünlüğü ilkesi vardır. Meclisi ancak meclis fesh eder.
2.Mutlak Monarşi (Monark)
Yasama ve yürütme yetkilerinin tek bir kişide toplanması. Monarkta toplanması.
3.Diktatörler (Dikta-Antidemokratik)
Yasama ve yürütme yetkilerinin bir kişi ya da sınırlı, seçkin bir grupta toplanmasıdır.
a.Totaliter: Çoğulcu yapıya yer verilmez. Örn: Almanya, İtalya
b.Otoriter: Devlet içinde sınırlı, seçkin bir grubun yetkiyi elinde tutması, ülkeyi yönetmesidir.
B-KUVVETLER (GÜÇLER) AYRILIĞI SİSTEMİ
1.Parlamenter Sistem
Kuvvetler ayrı ancak birbirleriyle işbirliği ve etkileşim (yumuşak) içindedir. Yürütme yetkisi Devlet başkanı (Cumhurbaşkanı) , Bakanlar Kurulu tarafından kullanılır, 1961, 1982 Anayasalarında yer almıştır.
-Bir kişi hem yasamada hem yürütmede görev alabilir.
-Yürütme iki başlıdır.
-Sorumlu Bakanlar Kurulu, sorumsuz Devlet Başkanı vardır. (Kollektif sorumluluk hakimdir.)
-Yürütme (Hükümet) yasamaya karşı sorumludur.
-Devlet başkanını meclis seçer.
-Yasama yürütmeyi fesh eder. Yürütmede yasamayı fesh eder.
-Başbakanı Cumhurbaşkanı atar. Bakanları Başbakan belirler. Cumhurbaşkanı onaylar, meclis bakanlar kuruluna güvenoyu verir.
2.Başkanlık Sistemi
-Halk tarafından seçilen devlet başkanı yürütmeyi elinde bulundurur.
-Yasama, yürütme birbirinden sert (katı) bir şekilde ayrılmıştır.
-Yürütme organı tek kişiliktir. (Başkana ait)
-Yasama yetkisi parlamentoya aittir.
-Yasama, yürütme organları birbirine müdahale edemez
-Yasama ve yürütme organları ayrı ayrı seçilir.
-Başbakanlık kurumu yoktur.
-Bakanları başkan seçer ve Bakanlar başkana karşı sorumludurlar.
-Yasama meclisi ayrı, yürütme meclisi ayrı seçilir.
-Bir kişi hem yasamada hem yürütmede yer alamaz.
-Başkan (yürütme, Hükümet) parlamentoyu (yasamayı) düşüremez. Parlamentoda (yasamada) başkan (yürütmeyi, hükümeti) düşüremez.
3.Yarı Başkanlık Sistemi
-Başkanlık sistemi ile parlamenter sistemleri arasındaki ara rejimdir.
-Cumhurbaşkanını halk seçer. Bu yönüyle başkanlık sistemine benzer.
-Başbakan ve bakanlar kurulu vardır. Parlamenter sistemine benzer.
-Cumhurbaşkanının siyasi sorumluluğu vardır.
-Yasama ve yürütme birbirinden ayrılmıştır.
-Yürütme iki başlıdır.
-Bakanlar kurulu meclise karşı sorumludur.
-Yasama, güvensizlik oyu ile Bakanlar kurulunu düşürebilir.
NOT: Türkiye Cumhurbaşkanını halk seçmesine rağmen, Cumhurbaşkanının siyasi sorumluluğu olmadığı için Parlamenter sistem kabul edilir. Siyasi sorumluluk Bakanlar Kurulundadır.
4.Karma Hükümet Sistemi
Meclis ve parlamenter sistemlerin beraber görülmesidir. 1924 Anayasasında görülmüştür.
Kuvvetler birliği, görev ayrılığı vardır.
5. Cumhurbaşkanlığı Hükümeti Sistemi
-Yürütme tek kolludur.
Monolisttir.
-Cumhurbaşkanının
siyasi sorumluluğu vardır.
-Hükümet,
cumhurbaşkanı ve yardımcılarından (bakanlarından) oluşur
-Cumhurbaşkanı
Kararnamesi çıkarmaya yetkisi vardır.
-Cumhurbaşkanının
partisiyle ilişiği kesilmez. bu sistem bu nedenle partili cum. sistemi diye
geçer.
-Cumhurbaşkanının
halk seçer. görev süresi 5 yıldır, yardımcılarını kendisi seçer. görev
süreleri 5 yıldır.
-yürütmede
yer alan yasama da yer alamaz.
